จังหวัดลำพูน เมืองเก่าแก่ในดินแดนล้านนา รู้จักกันดีในชื่อเดิมว่า นครหริภุญไชย ประวัติศาสตร์ที่ยาวนานกว่า ๑,๓๐๐ ปี ทำให้ใครก็ตามที่มาเยือนหลงมนต์เสน่ห์ความสงบเงียบของเมืองเล็กๆ แห่งนี้ ภายในตัวเมืองมีวัดเก่าอยู่มากมาย แต่ละวัดมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ต่างกันไป วันนี้จะขอพาเพื่อนๆ มาทำความรู้จักกับวัดสำคัญอีกแห่งหนึ่ง คือ วัดมหาวัน

วัดมหาวัน มีชื่อเดิมว่า วัดมหาวนาราม ตั้งอยู่ใกล้กับคูเมืองด้านทิศตะวันตก ห่างจากประตูมหาวันประมาณ 50 เมตร ริมถนนจามเทวี ตำบลในเมือง อำเภอเมืองลำพูน พระอารามแห่งนี้สร้างขึ้นในรัชสมัยของพระนางจามเทวี ปฐมกษัตริยาแห่งนครหริภุญไชย เมื่อประมาณ พ.ศ. ๑๒๐๐

หลังจากที่ฤๅษีวาสุเทพสร้างเมืองลำพูนแล้วเสร็จ และอัญเชิญพระนางจามเทวีให้เสด็จมาครองเมือง พระนางอัญเชิญพระศิลาดำ หรือ ?พระพุทธสิกขิ? มาจากเมืองละโว้ด้วย และนำมาประดิษฐานไว้ที่วัดมหาวันแห่งนี้ ชาวเมืองลำพูนเรียกกันว่า พระรอดหลวง หรือ พระรอดลำพูน  เนื่องจากเมื่อครั้งนครหริภุญไชยทำสงครามกับขุนลัวะวิลังขะ พระฤาษีได้ใช้พระศิลาดำเป็นต้นแบบสร้างพระเครื่อง แจกจ่ายให้ทหารเพื่อเป็นที่พึ่งทางใจยามทำศึกสงคราม พระผงส่วนที่เหลือได้นำไปบรรจุเอาไว้ในพระเจดีย์ของวัด เมืองหริภุญไชยเกิดสงครามอยู่บ่อยครั้ง จนวัดแห่งนี้ถูกทิ้งให้รกร้างไปในที่สุก เจดีย์ประธานของวัดมหาวันกลายเป็นเพียงซากปรักหักพัง ชาวบ้านในละแวกนั้นต่างขุดเอาพระเครื่องที่บรรจุไว้ไปบูชา หลังจากนั้นวัดมหาวันก็ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์อยู่หลายครั้ง โดยเหล่าขุนนาง พระภิกษุ  และชาวบ้าน จนสภาพของวัดค่อยๆ กลับมาสวยงามดังเดิมอีกครั้ง

วิหารหลวงวัดมหาวัน โดดเด่นกลางลานวัดด้วยสถาปัตยกรรมล้านนา

พระวิหารหลวง เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนทั้งหลัง ศิลปะล้านนา หน้าบันประดับลายปูนปั้นพรรณพฤกษา สวยงาม และอ่อนช้อยมาก ตรงกลางเป็นรูปช้างเอราวัณ สัญลักษณ์ของสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ที่ประทับของพระอินทร์ตามความเชื่อโบราณ บันไดสู่พระวิหารเป็นมกรคายนาคสามเศียร ภายในพระวิหารประดิษฐานพระศิลาดำ หรือพระพุทธสิกขิ อายุ ๑๓๐๐ ปี หน้าตักกว้าง ๑๘ นิ้ว สูง ๓๔ นิ้ว ประดิษฐานอยู่บนแท่นแก้วหน้าองค์พระประธาน พุธทศิลป์แบบทวาราวดี ปางสมาธิ ผนังด้านในพระวิหารเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังเป็นเรื่องราวพุทธประวัติ

พระเจดีย์ประธาน ตั้งอยู่ด้านหลังพระวิหาร ขนาดไม่สูงใหญ่มากนัก หากไม่เดินมาหลังพระวิหารก็คงมองไม่เห็น เพราะว่าวิหารหลวงใหญ่มากจนบังเจดีย์ เจดีย์เป็นสถาปัตยกรรมล้านนา หุ้มด้วยทองจังโก้ทั้งองค์ ฐานเจดีย์สี่เหลี่ยมย่อมุม ด้านบนเป็นทรงระฆังคว่ำ มีฉัตรห้าชั้นประดับอยู่บนยอด ภายในพระเจดีย์องค์นี้บรรจุพระรอดเอาไว้ ถือได้ว่าเป็นเพียงสิ่งเดียวภายในวัดที่มีมาตั้งแต่การสร้างวัด และดำรงอยู่มาจนถึงปัจจุบัน ส่วนอาคารหลังอื่นๆ นั้นสร้างขึ้นใหม่ทั้งหมด

พระเจดีย์ด้านหลังพระวิหาร องค์ไม่ใหญ่มากนัก ไม่เดินมาด้านหลังอาจมองไม่เห็น

พระเจดีย์องค์นี้เคยใช้บรรจุพระรอดเมืองลำพูน

พระรอดกรุวัดมหาวัน เป็นหนึ่งในพระชุดเบญจภาคีที่มีชื่อเสียงมาก เป็นพระผงศิลปะหริภุญไชย คาดว่าอยู่ในช่วงเดียวกับยุคปลายของสมัยทวารวดี สร้างขึ้นโดยใช้พระศิลาดำเป็นต้นแบบ พระรอดที่พบในกรุวัดมหาวันพบอยู่ด้วยกันทั้งหมด 5 พิมพ์ ได้แก่ พิมพ์ใหญ่ พิมพ์กลาง พิมพ์เล็ก พิมพ์ต้อ และพิมพ์ตื้น พุทธคุณของพระรอดเชื่อกันว่า ผู้ใดก็ตามมีไว้ครอบครองจะแคล้วคลาดจากภยันตรายต่างๆ มีเสน่ห์เมตตามหานิยม มีโชคลาภ และคงกระพันชาตรี ทำให้พระรอดนี้มีชื่อเสียงโด่งดัง เป็นที่ต้องการของเซียนพระเครื่องทั่วประเทศ

อาคารรูปทรงแปลกน่าสนใจ หลังคาแบบจั่ววัด แต่ตัวอาคารเป็นเรือนไม้สมัยใหม่ ๒ ชั้น

ลำพูนแม้เป็นเพียงเมืองเล็กๆ เงียบๆ แต่เต็มไปด้วยเรื่องราว และมนต์เสน่ห์มากมาย น่าค้นหา อยู่ไม่ไกลจากเมืองเชียงใหม่มากนัก ใครอยู่เชียงใหม่อยากหนีออกนอกเมืองในวันหยุด ลำพูนก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจไม่น้อย ใครมาจากกรุงเทพ หรือต่างจังหวัด มาเที่ยวเชียงใหม่แล้ว หากมีเวลาก็ลองแวะไปเยี่ยมเยือนเมืองลำพูนบ้างนะคะ รับรองว่าคุณจะประทับใจแน่ๆ

เรื่องและภาพโดย เลดี้ ดาริกา